Þvagblöðruvandamál – hvað er til ráða?
05.02.2018

 

Allt að 75% einstaklinga með MS, bæði konur og karlar, eiga í einhvers konar vandræðum með tæmingu þvagblöðrunnar. Ástæðan er truflun á taugaboðum. Einkennandi fyrir MS er að fólki verður „brátt“ og á af þeim sökum á hættu að ná ekki á salerni og missa þar með þvag.

 

Vandamálin geta verið:

Ofvirk þvagblaðra: Stöðug og skyndileg þörf fyrir að tæma blöðruna. Taugarnar senda boð til blöðru um tæmingu þó aðeins lítið magn af þvagi sé í blöðrunni.

Lausheldni: Erfiðleikar með að halda þvagi. Oft og skyndileg þörf fyrir losun.

Erfiðleikar við að tæma blöðruna: Einstaklingur getur bæði haft vandamál með að byrja þvaglát en einnig að hafa ekki tilfinningu fyrir því hvort blaðran sé tóm. Þvagflæðið er ekki mikið og kemur með hléum. Þetta kallar á tíðar klósettferðir og jafnvel þvagleka á milli þeirra. 

Algengt er að þvagblaðran sé lítil og ofvirk við MS, en sjaldnar stór og vanvirk. Léleg tæming þvagblöðru er algeng við MS og er auðvelt að greina slíkt með ómskoðun. Stundum þarf að nota þvaglegg til að tæma blöðruna.

 

Hvað er til ráða?

Þvagblöðruvandamál eru einkar hvimleit þar sem þau geta endað með því að stjórna daglegu lífi viðkomandi. Ýmislegt er þó hægt að gera til að ná stjórninni aftur.

  • Fyrst og fremst má alls ekki sleppa því að drekka því það eykur m.a. hættu á þvagfærasýkingu. Eðlilegt er að drekka 1,5 – 2 lítra á sólarhring og pissa 4 – 7 sinnum á sólarhring. Hins vegar mætti sleppa því að drekka 2 - 4 tímum fyrir svefn til að forðast næturferðir á salerni.
  • Mjög mikilvægt er að tæma alltaf þvagblöðruna. Til að tæma betur er gott ráð að prófa að halla sér fram og/eða til hliðar á meðan setið er á salerninu. Karlmenn gætu þurft að setjast á salernið í stað þess að standa. 
  • Ákveðnar tegundir matar og drykkja erta þvagblöðruna. T.d. eru það drykkir sem innihalda koffín, áfengi, drykkir sem innihalda mikið af litarefnum, drykkir úr sítrusávöxtum og mikið kryddaður matur. Passa vel upp á að borða trefjaríka fæðu þar sem hægðatregða getur aukið einkenni ofvirkrar þvagblöðru.
  • Gott er að halda „dagbók“ eða skrá yfir hvað maður drekkur og borðar til að sjá hvort þetta eða hitt hafi áhrif á blöðruna. Hér má finna slóð á þvaglátaskrá sem hægt er að nota til þess.
  • Grindarbotnsæfingar gera kraftaverk og þarf ekki að gefa sér nema nokkrar mínútur á dag í nokkrar vikur til að þær fari að virka. Hér er að finna æfingar sem landlæknir hefur gefið út. Einnig geta sjúkraþjálfarar gefið góð ráð.
  • Þvagbindi fyrir konur og karla eru ósýnileg hjálpartæki sem gera t.d. búðarferðir og ferðalög mun afslappaðri og þægilegri þar sem ekki þarf alltaf að svipast um eftir salerni. Þvagbindi fást í flestum apótekum. Með umsókn frá heimilislækni eða taugalækni er hægt að sækja um úttektarskírteini til Sjúkratrygginga Íslands sem gildir í nokkur ár til úttektar á þvagbindum í völdum verslunum, sjá bæklinga hér og hér. Hægt er að fá heimsendingu. 
  • Til eru lyf, eins og Betmiga, Oxybutynin Mylan og Tolterodin, sem notuð eru til meðferðar við ofvirkri þvagblöðru og hafa reynst mörgum vel. Besta virknin er þó ef grindarbotnsæfingar eru gerðar samhliða.
  • Ef grindarbotnsæfingar skila ekki árangri og lyf virka illa eða ekki, er möguleiki á að fá bótox í þvagblöðruna. Slík aðgerð er framkvæmd af þvagfærasérfræðingi. Bótoxi er sprautað í vegg blöðrunnar til að draga úr taugaboðum og þar með vöðvasamdrætti og þvagleka. Þvagið helst þannig betur og lengur í blöðrunni. Aðgerðin virkar í nokkra mánuði og upp undir ár en áhrif botoxins dvínar með tímanum. Fyrst eftir aðgerðina þarf því að nota þvaglegg nokkuð reglulega til að tæma blöðruna. Hliðarverkun bótoxaðgerðar er aukin hætta á (endurteknum) þvagfærasýkingum með notkun þvagleggja og/eða ef þvagblaðran er ekki tæmd fullnægjandi eða reglulega.   

 

Erfiðleikar með þvagblöðruna eru ekki alltaf MS-sjúkdómnum að kenna. Hafið samband við lækni eða hjúkrunarfræðing ef þið eigið í vandamálum með þvaglát. 

 

Heimild hér, hér og hér

Mynd hér

 

Bergþóra Bergsdóttir, fræðslufulltrúi

 

 

 

Til baka